Ton Zylstra heeft de meer complete terugblik van de derde Obsidian meetup, afgelopen zaterdag. Hieronder mijn insteek en proces wat verder uitgeschreven.

Bildung

Bildung is de naam van m'n blog en van een zelf gepubliceerd zine. Bedoeld als oefening in schrijven als manier om het eigen denken aan te scherpen, concreet en deelbaar te maken. Maar Bildung is ook de overkoepelende term voor mijn professionele praktijk, voor zowel autonoom als toegepast beeldend werk

Startpunten

Jarche's PKM workshop en methode

Seek > Sense > Share is de kernachtige samenvatting van de Personal Knowledge Mastery methode van Harold Jarche. Zijn workshop met dezelfde naam is een elegante instructie in het opzetten van je eigen werkwijze voor het vinden, verwerken en toepassen van kennis.

Wat het mij heeft opgeleverd is precies dat: een raamwerk voor het vinden, verwerken en toepassen van kennis. Kennis in ruime zin, niet alles hoeft een baanbrekende nieuwe gedachte te zijn. Jarche laat zien dat er meerdere ook laagdrempeliger vormen zijn om waarde toe te voegen aan de informatie die je verzameld hebt.

Zettelkasten/Obsidian bouwstenen

Een van de uitgangspunten van Luhmann liggen ook aan het soort notities dat ik aan Obsidian toevoeg: zoveel mogelijk eigen formuleringen, eigen denkwerk, eigen opvattingen (natuurlijk altijd gebaseerd op inputs van anderen, schouders van reuzen etc.).

Natuurlijk zit er ook praktische notes in. How-to's, checklists, referentiematerialen, projectdocumentatie, etc.

Zie Johannes Schmidt: Der Zettelkasten als Zweitgedächtnis Niklas Luhmanns en een Engelse vertaling hier.

Input

Pinboard

Pinboard is het stuwmeer van verzamelde items die raken aan 1 of meerdere topics waar ik me zelf ook mee bezig houd. Altijd loerende gevaar (of, laten we toegeven gewoon een gegeven feit) is dat het vooral een groeiende berg “to read” items wordt.

Morning pages

Een waardevolle oefening van <30 minuten. De ideale versie: sta een half uur eerder op, zorg dat je in stilte kunt werken. Heb een pen en een schrijfblok. Begin te schrijven en stop niet totdat je drie kantjes (A5) vol hebt geschreven.

Waar is het goed voor: dumpen van crap. Je brein laten poepen. Het ruimt op in je hoofd. Na een kantje of twee van gejammer en geklaag stuit je regelmatig op een gedachte, idee of formulering die tot waardevol nieuw inzicht of begrip leidt.

Morning pages zijn bedacht door Julia Cameron, haar boek The Artist's Way is een prima handleiding en reisgids voor de verkenning van je eigen creatieve praktijk.

Morning pages moet je niet teveel in teruglezen. Maar er zijn momenten waarin je een inzicht, idee, of formulering een stapje verder brengt. Die zijn natuurlijk de moeite waard om uit die woordenbrij te isoleren en als losse notitie over te nemen.

Schetsboek

Op de kunstacademie is dat zo'n beetje het eerste dat je moet aanschaffen en gaan gebruiken als je dat nog niet deed. Een leeg boek om invallen, opmerkingen, meningen, schetsen, krabbels en wat al niet meer in te maken.

Er valt veel te zeggen over verschillen tussen denken/werken in tekst of beeld, net zoals over analoog schrijven/digitaal typen. Da's voor een andere keer. Voor nu: het ongestructureerde canvas van het lege vel papier biedt een vorm van vrijheid in exploratie die zich vooralsnog niet laat reproduceren op een digitaal canvas.

Ook hier ligt menig half gevulde moleskine of ander merk notitieboek op het schap. Maar sinds een paar jaar ga ik weer wat serieuzer om met het format schetsboek. Ik werk nu in losse katernen. Geen duur leeg boek dat je zou kunnen verpesten met je lelijke krabbels, maar zo lang mogelijk losbladige setjes dubbelgevouwen vellen A4. Eenmaal acht katernen gevuld laat ik het geheel inbinden tot een boek.

Morning pages en schetsboek zou je ook als output kunnen beschouwen. Ik zet het onder input omdat ik het beschouw als grondstoffen, bronmateriaal om verder te verwerken. Dat dat materiaal zelf geproduceerd is, is daar in die zin ondergeschikt aan.

Output

Obsidian

Obsidian is de plek voor de aantekeningen in wat meer uitgekristalliseerde vorm. Zoveel mogelijk complete zinnen in een samenhangende alinea zoals Sönke Ahrens ons leert.

Blog

Fragmenten die ik wil delen publiceer ik op deze blog. Onderliggende tool hier is write.as.

Week notes

Een manier om door die bewaarde bookmarks heen te werken is week notes schrijven. Dit format heb ik in 2020 vrij consistent aangehouden als manier om een eerste verwerkingsslag op die verzamelde bookmarks te doen. Groeperen van gerelateerde bronnen is immers al een waardevolle oefening.

Idee was dat de weeknotes een reflectie op doorgewerkte materialen zouden zijn, met hier en daar een extra blog post waarin een bepaald onderwerp in wat meer detail doorgewerkt wordt. Dat werkte een tijdje prima, maar door er toch uiteindelijk te weinig tijd aan te besteden werden de weeknotes zelf ook steeds meer verlanglijstjes van dingen die ik had willen doornemen. Een gecureerd overzicht van to-read links, hmmm, minder aantrekkelijk.

Zines

Voor mij de meest interessante en uitdagende oefening is om selecties van mijn beeldend werk, blog posts en schetsboekpagina's te compileren in zines.

Next: Graphic PKM?

Veel van deze networked thinking tools gaan uit van tekst als primair medium. Voor mij als beeldmaker en -denker: hoe zouden deze principes en werkwijzen toegepast kunnen worden op sets afbeeldingen?

Een grafische Zettelkasten

Een eerste eigen experiment hierin is een analoge Zettelkasten gevuld met A5-formaat drukwerkexperimenten. Het fungeert als documentatie van een doorlopend beeldend onderzoek in de zone tussen taal en teken.

Ik hanteer een naamgeving van individuele items a la Luhmann. Dit neemt het probleem van “titels” voor dit soort werken weg en maakt dat de collectie op elk punt in het geheel uitgebreid kan worden.

Deze serie werken fungeert weer als input voor volgende publicatie(s). _ #pkm #zettelkasten #creativejournal

— Roy Scholten

#Herfst 2021

— Roy Scholten

Vrijdag 12 november in Den Haag organiseerde Platform Werkplaatsen werkconferentie 1 + 1 = 3. Een bijeenkomst waarin het belang van de werkplaatsbeheerder in hun diverse functies en rollen belicht werd.

Goed om te zien dat er aandacht is voor de infrastructuur en bemensing die voorafgaat aan, en randvoorwaardelijk is voor de realisatie van individuele projecten. De specifieke resultaten van een project/kunstwerk/residentie komen immers tot stand in de context van een werkplaats, een plek waar materiaal, materieel, faciliteiten en expertise rondom een bepaald medium of techniek beschikbaar wordt gesteld.

Het programma bestond uit een aantal presentaties afgewisseld met een aantal bliksembezoeken aan diverse soorten werkplaatsen, ateliers, galleries in Den Haag. Goede opzet.

De presentaties

Vlaams gelegenheidsduo Joke Raes en Jonas Vansteenkiste vertelden over hoe hun beeldend werk zich ontwikkelde en vormde in de context van residenties, waaronder die in verschillende keramische werkplaatsen.

Maria Roosen toonde een korte documentaire over haar samenwerking met Tsjechische glasblazers. Ook hier was weer duidelijk te zien hoe de technische uitvoering mede bepalend is voor zowel de uiteindelijke vorm als inhoud van een werk.

Een werkplaats heeft impact op het eindresultaat zowel door de specifieke technische mogelijkheden die op die lokatie voorhanden zijn als door de input en begeleiding van de aanwezige vakmensen.

Deze video werd getoond bij de tentoonstelling Sigmar Polke – Das kann doch kein Motiv sein – De complete edities uit de collectie Kunstraum am Limes, in museum De Pont, Tilburg. De drukker verteld over zijn samenwerkingen met Polke. Meer: hier, hier, hier, hier, en hier.

Toch bleef vanuit dit perspectief de werkplaatsbeheerder zelf enigszins buiten beeld. Alle lof en dankbetuigingen richting vakmensen ten spijt, het podium was aan de kunstenaars.

Onder het “1 + 1 = 3” uitgangspunt van de werkconferentie leek de aanname te zijn dat kunstenaar en vakmens verschillende individuen zijn met eigen expertises die bij elkaar gebracht worden.

Daarom was voor mij de eerste presentatie door Johannes Leertouwer direct het hoogtepunt van de dag.

Rollenspel

Johannes Leertouwer is uitvoerend musicus (violist), dirigent, onderwijzer en onderzoeker. Het was verfrissend en inspirerend om te zien hoe Leertouwer het gegeven “1+1=3” feitelijk omkeerde en liet zien hoe hij die verschillende expertises integreert in zijn eigen praktijk.

Als musicus kan hij zich niet voorstellen dat je zelf niet vertrouwd zou zijn met het materiaal waarmee je werkt. Techniek en expressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, de een kan niet zonder de ander en moeten in parallel ontwikkeld worden.

• Als violist is hij “hands-on” bekend met het bronmateriaal, de muziek.
• Dat is mede bepalend waarom hij in zijn rol als dirigent zelfbenoemd klootzak mag zijn. “Ja, het zou ook zo of zo kunnen, maar nu doen we het op mijn manier.”
• In zijn onderzoek werkt hij actief aan een beter begrip van de herkomst en context waarin de muziek die hij uitvoert ontstond en onderwezen werd.
• Als onderwijzer brengt hij resultaten van zijn onderzoek direct in de praktijk.

Vooral in die laatste rol als onderwijzer wil hij er vooral voor waken niet de meester te zijn die dicteert hoe een bepaald stuk uitgevoerd dient te worden. In plaats daarvan wil hij slechts voorleven hoe een gekozen uitgangspunt of principe gehanteerd kan worden om tot een specieke interpretatie te komen. Zo traint hij zijn studenten niet alleen in de technische aspecten maar ook in de attitude en aanpak waarmee ze uiteindelijk ook tot een eigen interpretatie kunnen komen.

Kunstenaar en werkplaatsbeheerder, conceptontwikkelaar en vakidioot: zie het niet als individuen maar als rollen die je in je praktijk toepast. De ene situatie vraagt om de coaching en technische ondersteuning van een werplaatsbeheerder, de andere om de meer sturende of juist onderzoekende houding van de kunstenaar.

Fazit

Andermaal: goed om te zien dat er aandacht is voor de werkplaats en werkplaatsexpert als de broodnodige infrastructuur die individuele projecten mogelijk maken. De selectie aan sprekers schetsen een breed spectrum van mogelijke interacties tussen kunstenaar en vakmens, kunst en ambacht, idee en techniek. Door uiteindelijk vooral kunstenaars aan het woord te laten bleef een belangrijk deel van de agenda van de conferentie uiteindelijk toch wat onderbelicht. Dat werd wat mij betreft meer dan goed gemaakt door de presentatie van Leertouwer en de conversatie in de wandelgangen en tijdens de werkbezoeken.

— Roy Scholten

Chris Aldrich points to this syllabus for creating a commonplace book.

At the art academy our art history teacher made us keep a journal for notes on things seen, done, experienced and to reflect on them. Making a start with formulating an opinion, taking a position. Felt awkward at first but turned out to be a very valuable exercise.

Today there's a vibrant niche of digital note taking tools that want to help in creating connected notes. Chris again, with a good overview of what's happening in this space.

All of which can help with getting a grip on your personal knowledge mastery (pkm).

What I'm interested in is doing this with visual artefacts as source material. What does visual pkm look like? Journaling, scrapbooking, collecting and the like. The most obvious tool is the sketchbook. How does a sketchbook work?

• Atlas by Gerhard Richter
• Daily diary for noticing the world around you by Lynda Barry
• OMA book machine
• Thinking through Drawing

_ #bildung #creativejournal

— Roy Scholten

#drawing

— Roy Scholten

Compilatie van aantekeningen.

#drawing #collage

— Roy Scholten

Onderstaande is een korte toelichting op het omslag van nummer 169 van de drukwerk in de marge nieuwsbrief in 2019.

Bij het omslag

The Public Domain Review presenteert bloemlezingen uit de vele collecties die ontsloten worden door musea, universiteiten en dergelijke. Eerder dit jaar werd daar het boek Hamonshu voorbij (1), geheel gewijd aan verschillende manieren om water te tekenen. Van naturalistische, wild bruisende kronkels tot strak geometrisch gestileerde patronen. Drie delen met enkel en alleen variaties op het thema water. Zowel marginaal als universeel. Prachtig.

Zo’n 500 jaar voor aanvang van onze jaartelling wist Heraclitus het al: Panta Rhei, alles stroomt (2). Verandering is de enige constante. En ja, het stromende water van de rivier is daarbij het archetypische beeld.

In september, oktober en november van dit jaar is het volop “Grafiek 2019” in Nederland (3). Het overkoepelend thema: Panta Rhei. Ook Grafisch Ateler Hilversum doet mee met Grafiek 2019. We zullen dan onder andere de geheimen van het drukken met Lego onthullen.

Op de Boekkunstbeurs van 2018 werd ik uitgenodigd om het omslag van een editie van deze nieuwsbrief te verzorgen. Hiervoor startte ik een onderzoek naar patronen in Lego die water, stroom, stroming kunnen verbeelden. Op de voorkant twee resultaten. Op de achterkant een opsomming van de rapporten waarmee deze en andere patronen gemaakt kunnen worden.

Scans van de individuele elementen werden digitaal verwerkt tot een ontwerp, dat daarna weer tot analoge zetvorm werd gemaakt middels polymeer. Het papier is 225 grams Simili Japon van Van Gelder. De oplage werd gedrukt door Joop Klomp op de Heidelberg pers van Grafisch Atelier Hilversum (4). Joop was van 1955 tot 1980 drukker en chef bij drukkerij de Blauwe Werelt in Hilversum.

—

Bronnen:

1: Yuzan, Mori. “Hamonshu: A Japanese Book of Wave and Ripple Designs (1903).” The Public Domain Review, https://publicdomainreview.org/collections/hamonshu-a-japanese-book-of-wave-and-ripple-designs-1903/. Smithsonian Libraries, https://library.si.edu/digital-library/book/hamonshu

2: Heraclitus. Wikipedia, 18 juni 2019, https://nl.wikipedia.org/wiki/Heraclitus#Alles_stroomt

3: Stichting Grafein. Grafiek2019. 18 juni 2019, https://grafiek2019.nl/over-grafiek2019/

4: Een korte video van het drukproces is te vinden op https://grafiek.royscholten.nl/dwidm

— Roy Scholten

Spotted a couple Eurasian hobbies over the last couple of days. Small falcons that catch and eat insects in flight. All just on my regular walk.

_ These weeknotes are turning into lists of things I wanted to look into, instead of things actually done, read, looked into. To fix: not rely on bookmarks alone but consult daily notes from my own practice as well. Keep writing those daily notes.

Onward.

Concept mapping

_ > The connection between Maps and Cynefin is Max Boisot's I-Space. Says @swardley. See also. Knowledge assets moved to top of the reading stack. Long live boekwinkeltjes.nl.

_ A pithy critique of one-size-fits-all solutioning in The Usual Suspects (Operating Model anti-patterns) by Adrew Blain. For example, on customer journeys:

Customer Journeys are great focal point in some contexts. However, it is also entirely appropriate for some parts of your organisation to be organised around business processes, platforms, capabilities, value streams or objectives.

Content architecture

_ So very spot on by @TatianaTMac. Paraphrased:

“Content modeling for content management systems combines figuring out how to do something both resiliently and flexibly, balancing the human tendency to break rules”.

_ The Training Is Coming From Inside the CMS is an interesting look at how to surface what kind of help text and guidance was needed, and where to put it in context of the actual tool.
via @storyneedle

_ Here's @hiredthought making sure he doesn't have to start from a blank page.

Visual research & printmaking

_ I never got the hang of email lists, but here's a public listserv to support interdisciplinary research into matrices/printing surfaces (eg cut woodblocks, etched and engraved metal plates, litho stones).

_ Currently reading: Reading Images. In our increasingly Western visual culture, visual literacy is an important skill but underrepresented in education, if at all. The authors propose an analytical framework for reading images. Quite heavy on the academic jargon and long-running sentences, but so far, worth it.

Sounds

_ Linked Riddim Warfare by DJ Spooky That Subliminal Kid last time, and returned to it a couple times more. Holds up well. _ Mono, but still looking for their debut album Under the Pipal Tree that is not amazon or apple music.

_ #weeknotes 2021-21

— Roy Scholten

Rub eens een kliko.

— Roy Scholten

“It is the business of the future to be dangerous”

Leadership is an obsolete legacy tech. Small groups of 20 to 100 people are the primary organisms within human society – in contrast to individuals, corporations, and nation states. – @jornbettin in response to one of those dialogic twitter threads by @swardley. Just like hierarchy, linearity does not sit well with complex scenarios, see this thread on the problems with roadmaps as timelines.

_

The “information explosion” may seem like an acutely modern phenomenon, but we are not the first generation—or even the first species—to wrestle with the problem of information overload.

Glut

_ Styling underlines with CSS was what I was looking into last week. On the internet, you can find a lot of helpful info on building the internet. Here's a classic deep dive on the topic of designing link underlines. Once again via Scratching the Surface

_ Structured content bits: > The metadata construct of a thing determines its ability to scale. @hpdailyrant. I'm wondering if this would be specific to assigned, or pre-loaded metadata. Content can accrue additional metadata during its lifecycle: ratings, shares, number of views, age, references. When writing, Ian Lynam reminds us to consider the balance between timely and timeless. This seems to speak to the same point, but applied to the content itself, not its metadata.

How to categorise content by Elle Geraghty. Useful set of ways of analysing and grouping a bunch of content.

Information: A historical Companion, via @storyneedle

_ Buying fonts is fun and can quickly become costly. Mixed feelings about this new hobby. But: Tryptich is fun, affordable and based on a cool concept.

_ Sounds – Dj Spooky*: Riddim Warfare, Synthetic Fury, – Scannerfunk – New Esoctrilihum – Disparaitre

#weeknotes 2021-20

— Roy Scholten