PKM, Obsidian & ander gereedschap voor het verwerken, creëren en publiceren van eigen tekst en beeld
Ton Zylstra heeft de meer complete terugblik van de derde Obsidian meetup, afgelopen zaterdag. Hieronder mijn insteek en proces wat verder uitgeschreven.
Bildung
Bildung is de naam van m'n blog en van een zelf gepubliceerd zine. Bedoeld als oefening in schrijven als manier om het eigen denken aan te scherpen, concreet en deelbaar te maken. Maar Bildung is ook de overkoepelende term voor mijn professionele praktijk, voor zowel autonoom als toegepast beeldend werk
Startpunten
Jarche's PKM workshop en methode
Seek > Sense > Share is de kernachtige samenvatting van de Personal Knowledge Mastery methode van Harold Jarche. Zijn workshop met dezelfde naam is een elegante instructie in het opzetten van je eigen werkwijze voor het vinden, verwerken en toepassen van kennis.
Wat het mij heeft opgeleverd is precies dat: een raamwerk voor het vinden, verwerken en toepassen van kennis. Kennis in ruime zin, niet alles hoeft een baanbrekende nieuwe gedachte te zijn. Jarche laat zien dat er meerdere ook laagdrempeliger vormen zijn om waarde toe te voegen aan de informatie die je verzameld hebt.
Zettelkasten/Obsidian bouwstenen
Een van de uitgangspunten van Luhmann liggen ook aan het soort notities dat ik aan Obsidian toevoeg: zoveel mogelijk eigen formuleringen, eigen denkwerk, eigen opvattingen (natuurlijk altijd gebaseerd op inputs van anderen, schouders van reuzen etc.).
Natuurlijk zit er ook praktische notes in. How-to's, checklists, referentiematerialen, projectdocumentatie, etc.
Zie Johannes Schmidt: Der Zettelkasten als Zweitgedächtnis Niklas Luhmanns en een Engelse vertaling hier.
Input
Pinboard
Pinboard is het stuwmeer van verzamelde items die raken aan 1 of meerdere topics waar ik me zelf ook mee bezig houd. Altijd loerende gevaar (of, laten we toegeven gewoon een gegeven feit) is dat het vooral een groeiende berg “to read” items wordt.
Morning pages
Een waardevolle oefening van <30 minuten. De ideale versie: sta een half uur eerder op, zorg dat je in stilte kunt werken. Heb een pen en een schrijfblok. Begin te schrijven en stop niet totdat je drie kantjes (A5) vol hebt geschreven.
Waar is het goed voor: dumpen van crap. Je brein laten poepen. Het ruimt op in je hoofd. Na een kantje of twee van gejammer en geklaag stuit je regelmatig op een gedachte, idee of formulering die tot waardevol nieuw inzicht of begrip leidt.
Morning pages zijn bedacht door Julia Cameron, haar boek The Artist's Way is een prima handleiding en reisgids voor de verkenning van je eigen creatieve praktijk.
Morning pages moet je niet teveel in teruglezen. Maar er zijn momenten waarin je een inzicht, idee, of formulering een stapje verder brengt. Die zijn natuurlijk de moeite waard om uit die woordenbrij te isoleren en als losse notitie over te nemen.
Schetsboek
Op de kunstacademie is dat zo'n beetje het eerste dat je moet aanschaffen en gaan gebruiken als je dat nog niet deed. Een leeg boek om invallen, opmerkingen, meningen, schetsen, krabbels en wat al niet meer in te maken.
Er valt veel te zeggen over verschillen tussen denken/werken in tekst of beeld, net zoals over analoog schrijven/digitaal typen. Da's voor een andere keer. Voor nu: het ongestructureerde canvas van het lege vel papier biedt een vorm van vrijheid in exploratie die zich vooralsnog niet laat reproduceren op een digitaal canvas.
Ook hier ligt menig half gevulde moleskine of ander merk notitieboek op het schap. Maar sinds een paar jaar ga ik weer wat serieuzer om met het format schetsboek. Ik werk nu in losse katernen. Geen duur leeg boek dat je zou kunnen verpesten met je lelijke krabbels, maar zo lang mogelijk losbladige setjes dubbelgevouwen vellen A4. Eenmaal acht katernen gevuld laat ik het geheel inbinden tot een boek.
Morning pages en schetsboek zou je ook als output kunnen beschouwen. Ik zet het onder input omdat ik het beschouw als grondstoffen, bronmateriaal om verder te verwerken. Dat dat materiaal zelf geproduceerd is, is daar in die zin ondergeschikt aan.
Output
Obsidian
Obsidian is de plek voor de aantekeningen in wat meer uitgekristalliseerde vorm. Zoveel mogelijk complete zinnen in een samenhangende alinea zoals Sönke Ahrens ons leert.
Blog
Fragmenten die ik wil delen publiceer ik op deze blog. Onderliggende tool hier is write.as.
Week notes
Een manier om door die bewaarde bookmarks heen te werken is week notes schrijven. Dit format heb ik in 2020 vrij consistent aangehouden als manier om een eerste verwerkingsslag op die verzamelde bookmarks te doen. Groeperen van gerelateerde bronnen is immers al een waardevolle oefening.
Idee was dat de weeknotes een reflectie op doorgewerkte materialen zouden zijn, met hier en daar een extra blog post waarin een bepaald onderwerp in wat meer detail doorgewerkt wordt. Dat werkte een tijdje prima, maar door er toch uiteindelijk te weinig tijd aan te besteden werden de weeknotes zelf ook steeds meer verlanglijstjes van dingen die ik had willen doornemen. Een gecureerd overzicht van to-read links, hmmm, minder aantrekkelijk.
Zines
Voor mij de meest interessante en uitdagende oefening is om selecties van mijn beeldend werk, blog posts en schetsboekpagina's te compileren in zines.
Next: Graphic PKM?
Veel van deze networked thinking tools gaan uit van tekst als primair medium. Voor mij als beeldmaker en -denker: hoe zouden deze principes en werkwijzen toegepast kunnen worden op sets afbeeldingen?
Een grafische Zettelkasten
Een eerste eigen experiment hierin is een analoge Zettelkasten gevuld met A5-formaat drukwerkexperimenten. Het fungeert als documentatie van een doorlopend beeldend onderzoek in de zone tussen taal en teken.
Ik hanteer een naamgeving van individuele items a la Luhmann. Dit neemt het probleem van “titels” voor dit soort werken weg en maakt dat de collectie op elk punt in het geheel uitgebreid kan worden.
Deze serie werken fungeert weer als input voor volgende publicatie(s). _ #pkm #zettelkasten #creativejournal
